پرویز شهریاری

پرویز شهریاری (۲ آذر ۱۳۰۵، کرمان - ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱، تهران)^[۲][۳][۴]) ریاضی‌دان، مترجم، روزنامه‌نگار، فعال سیاسی ایرانی از چهره‌های ماندگار ^[۵] در زمینه‌ی دانش و آموزش ایران است.

پرویز شهریاری: «جهانی که در آن انسان باشد ولی ریاضیات نباشد قابل تصور نیست.»

پرویز شهریاری
دوم آذر ۱۳۸۵ تولد ۸۰ سالگی
زادروز	۲ آذر ۱۳۰۵ کرمان
درگذشت	۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ تهران
پیشه	ریاضی‌دان، نویسنده، معلم، سردبیر نشریات مختلف و مترجم
دین	زرتشتی
گفتاورد	«من در تمام زندگی خود در جست‌وجوی راستی‌ها، برلب پرتگاه حرکت کرده‌ام.۱/۱/۱۳۸۲» زندگی  پرویز شهریاری (ایستاده سمت راست) به همراه مادرش گلستان شهریاری و برادرانش سهراب و هرمز پدرش دهقان‌زاده‌ای بود که روی زمین‌های اربابی کارگری می‌کرد. پس از مرگ پدر، مسئولیت خانواده به‌دوش مادرش (گلستان شهریاری) بود. این خانواده از لایه‌های درآمدی پایین جامعه بودند و دوران کودکی شهریاری دوران سختی از نظر معیشتی بود. او تا سال سوم دبیرستان را در دبیرستان ایرانشهر در شهر کرمان گذراند و وارد دانشسرای مقدماتی کرمان شد. در خرداد ۱۳۲۳ دانش‌آموخته شد و برای ادامه تحصیل به تهران آمد. پرویز شهریاری در بیست‌وپنج سالگی در تهران در سال ۱۳۳۲ در رشتهٔ ریاضی در دانشکدهٔ علوم دانشگاه تهران و دانش‌سرای عالی (دانشگاه تربیت معلم تهران کنونی) دانش‌آموخته شد[۶]. یک سال در شیراز آموزگار بود. در ۱۳۳۳ به تهران آمد. آن روزها در دبیرستان اندیشه و دبیرستان‌های وابسته به گروه فرهنگی خوارزمی آموزش می‌داد. در دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران، در کلاس‌های روزانه و شبانهٔ دانشگاه تربیت معلم و در اراک در مدرسهٔ عالی علوم اراک هم آموزگار بود[۷]. شهریاری در دوران پرتنش سیاسی دههٔ ۲۰ به مبارزهٔ سیاسی روی آورد و در جریان چپ و مارکسیستی به فعالیت می‌پرداخت. در ۱۳۲۴ در نوزده‌سالگی به عضویت حزب توده ایران پذیرفته شد.[۸] پس از ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ و سوءقصد به جان محمدرضا پهلوی موجی از دستگیری آغاز شد و در فروردین ۱۳۲۸ شهریاری که عضو حوزه‌یی به مسئولیت احسان طبری بود، برای نخستین بار بازداشت شد و به زندان افتاد و پس از آن بارها در دوران محمدرضا پهلوی و جمهوری اسلامی به زندان افتاد. زبان روسی را در زندان فرا گرفت و دست به تألیف و ترجمه زد. تاریخ حساب تانون را در زندان ترجمه کرد. استاد پرویز شهریاری در فیلم مستند فانوس گلستان که در اوایل دهه هشتاد خورشیدی درباره او ساختند، گفته بود: «همیشه در زندگی خودم در بیم و امید به سر میبردم همیشه حتی حالا نمیتوانم خودم را آزاد به معنی واقعی احساس کنم و همیشه حس میکنم که کسی یا چیزی دارد مرا میپاید.» دانشمند عدالتخواه " استاد پرویز شهریاری " سرانجام در ۸۶ سالگی و در ساعت ۴:۳۰ دقیقه بامداد روز جمعه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ به علت مشکل تنفسی در بیمارستان جم تهران زندگی را بدرود گفت و در عصر همان روز در آرامگاه قصر فیروزه زرتشتیان واقع در شرق تهران در حضور جمعی از دوستدارانش به خاک سپرده شد. فعالیت‌های سیاسی  او در ابتدا از پیروان احمد کسروی بود و سپس به جمع هواداران حزب توده پیوست. او سه بار زندانی شد. در سال ۱۳۲۸ به مدت سه سال، در سال ۱۳۳۲ به مدت یک سال و نیم و در سال ۱۳۶۱ به علت عضوت در کانون نویسندگان) به مدت یک سال و نیم. [۹] فعالیت‌ها  از راست به چپ پرویز شهریاری، احمد آرام و باقر امامی تالار شرکت نفت، بزرگ‌داشت بیست و پنجمین سال انتشار مجلهٔ سخن. انتشار نشریاتی چون اندیشه ما، وهومن و چیستا و سردبیری دانشمند (مجله) تأسیس دبیرستان‌های «خوارزمی (۱۳۳۹)»، «مرجان (۱۳۴۰)» و «مدرسه عالی اراک (۱۳۳۵)» تالیف کتاب‌های ریاضی در فاصله ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۲ و هم‌زمان با آن تالیف و ترجمه صدها کتاب، در تاریخ و آموزش ریاضیات انتشار ماهنامه «اندیشه ما» انتشار اولین کتاب «جنبش مزدک و مزدکیان» تهیه یک دوره کتاب درسی ریاضی دوره اول دبیرستان سردبیری هفته نامه «وهومن» تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شروع به کار در دبیرستان «اندیشه» از مهر ۱۳۳۸ راه‌اندازی اولین کلاس کنکور در ایران با نام گروه فرهنگی خوارزمی تأسیس دبیرستان پسرانه خوارزمی تأسیس دبیرستان دخترانه مرجان تاسیس و ثبت بنیاد فرهنگی پرویز شهریاری در مرداد ۱۳۸۴ به شمارهٔ ۱۸۵۳۲ در ادارهٔ ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری تهران نشریهٔ سخن علمی [ویرایش] نشریهٔ «سخن علمی» از سال ۱۳۴۱ منتشر شد و پرویز شهریاری سردبیر این نشریه بود. دربارهٔ این نشریه و سرنوشت آن استاد پرویز شهریاری می‌نویسد: «این نشریه هشت سال پیاپی منتشر شد: در سال اول ۶ شماره و در ۷سال بعد، هر سال ۱۲ شماره. روی هم ۹۰ شماره. در بهمن ۱۳۴۸ بلایی نازل شد. در یکی از شعبه‌های سازمان امنیت مرا خواستند. برایم چای آوردند و بسیار با محبت صحبت می‌کردند و در خواست کوچکی داشتند. مجلهٔ سخن علمی را به ما (یعنی سازمان امنیت) واگذار کنید. ما همچنان خانلری و تو را به عنوان صاحب امتیاز و سردبیر در مجله اعلام می‌کنیم، ولی شما هیچ دخالتی در آن نخواهید داشت. به هر کدام از شماها (دکتر خانلری و من)، ماهیانه پنج هزار تومان می‌دهیم؛ این قرار هم باید همین جا دفن شود. من به ظاهر مخالفتی نکردم، ولی گفتم، اجازه بدهید سال هشتم را تمام کنیم، آن وقت خدمت می‌رسم و مجله را تحویل می‌دهم. شمارهٔ ۱۲ نشریه تا فروردین ۱۳۴۹ طول کشید و در آن یادداشتی به صورت یک برگ رنگی گذاشتم که این، آخرین شماره‌است. به ظاهر سازمان امنیت چند مجله را به همین صورت در دست گرفته بود. بعد از پخش مجله، آقای دکنر خانلری مرا خواست و جریان را جویا شد. به او گفتم، چه پیش آمده‌است ... ولی اکنون با کاغذی که لای مجله گذاشته و پخش کرده‌ام، گمان می‌کنم مسأله منتفی شده باشد و در واقع هم بعد از آن خبری نشد. برای اینکه ارزش پنج هزار تومان را در آن زمان بفهمید، باید یادآوری کنم که من از همهٔ کارهایی که می‌کردم، روی هم ماهیانه، کمتر از آن درآمدداشتم، مجلهٔ سخن علمی هم اشتراکی برابر ۲۵۰ ریال برای ۱۲ شماره داشت.[۱۰]» وی اکنون سردبیر نشریهٔ دانش و مردم و نشریهٔ چیستا است [۱۱] . افتخارات  دریافت نشان درجهٔ یک علمی از وزیر آموزش و پرورش وقت دکتر خانلری، (۱۳۴۵) ۱۳۴۵، نشان درجه یک علمی. 1380 دریافت نشان افتخار ملی از سوی انجمن آثار و مفاخر ملی ایران ۱۳۸۱، دکترای افتخاری ریاضیات از دانشگاه کرمان ۱۳۸۴، برگزیده مراسم چهره‌های ماندگار در رشتهٔ آموزش ریاضیات 1387 برترین ریاضیدان زنده ایران از سوی انجمن ریاضیات ایران آثار  ستاره * در جلوی عنوان کتاب یعنی در بخش پیوند به بیرون وب گاهی برای معرفی بیشتر کتاب آمده‌است. تاریخ، فلسفه، کاربرد و آموزش ریاضیات [ویرایش] دانشنامه ریاضی ایران تاریخ حساب، رنه تاتون، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول ۱۳۲۹، ترجمه. ریاضیات در شرق، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۲، ترجمه. سرگذشت آنالیز ریاضی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۴، ترجمه. ریاضیات کار بسته، انتشارات هدهد، ۱۳۶۰، ترجمه. لباچفسکی و هندسه نااقلیدسی، انتشارات توکا،۱۳۶۰، تالیف. پویایی ریاضیات، انتشارات پویش، ۱۳۶۰، ترجمه. اواریست گالوا،(رمانی بر اساس زندگی اواریست گالوا) لئوپولد انیفلد، چاپ اول ۱۳۶۴ انتشارات هدهد، چاپ دوم ۱۳۷۳ نشر بردار، ترجمه. من ریاضی دانم، نوربرت وینر، انتشارات فاطمی، چاپ اول ۱۳۶۴، ترجمه. آفرینندگان ریاضیات عالی، ل. س. فریمان، انتشارات فردوسی، چاپ اول ۱۳۶۳، ترجمه. خوارزمی و انفورماتیک، شرکت داده‌پردازی ایران، ۱۳۷۰، تالیف. خلاقیت ریاضی، جورج پولیا، انتشارات فاطمی، ۱۳۷۳، چاپ چهارم، ترجمه. عالی جناب چکمه (گوشه‌ای از تاریخ ریاضیات)، انتشارات پژوهنده، چاپ اول ۱۳۷۸، چاپ دوم ۱۳۸۴، تالیف. سرگذشت ریاضیات، نشر مهاجر، چاپ اول ۱۳۷۸، تالیف. لگاریتم (تاریخ استدلالی لگاریتم)، گ. ک. استاپو، انتشارات خوارزمی، چاپ اول ۱۳۴۸. هندسه در گذشته و حال، انتشارات امیرکبیر، سال‌های پنجاه، ترجمه. غیاث الدین جمشید کاشانی ریاضی دان ایرانی، انتشارات فنی ایران، ۱۳۷۸، تالیف. جوهر، روش و کارآیی ریاضیات، ۳ جلد، انتشارات فنی ایران، ۱۳۸۰، ترجمه. مسئله‌های تاریخی ریاضیات *، و. د. چیستیاکوف، نشر نی، ترجمه. فلسفه، اخلاق و ریاضیات، انتشارات پژوهنده، چاپ نخست ۱۳۸۰، ترجمه و تالیف. خلاقیت در ریاضیات و مهندسی، انتشارات پژوهنده، چاپ اول ۱۳۸۰، تألیف و ترجمه. ریاضیات و هنر، انتشارات پروهنده، چاپ نخست ۱۳۸۱، ترجمه و تألیف. آموزش ریاضی، نشر مهاجر، چاپ اول ۱۳۸۴، ترجمه و تألیف. گاهنامه ریاضی، شامل شرح حال و نظر ریاضی دانان، انتشارات مهاجر، ۱۳۸۰، تالیف. شما هم می‌توانید در درس ریاضی خود موفق باشید، انتشارات مدرسه، چاپ اول ۱۳۷۸، چاپ دوم ۱۳۸۰، تألیف. نگاهی به تاریخ ریاضیات در ایران، شرکت انتشارت علمی و فرهنگی، چاپ نخست بهار ۱۳۸۵، تألیف. کتاب‌های درسی  دوره کتاب‌های درسی ریاضی سه سال اول دبیرستان (نظام قدیم)، شامل دو جلد حساب (برای سال‌های اول و سوم)، دو جلد جبر (سالهای دوم و سوم)، و سه جلد هندسه (سال‌های اول و دوم و سوم)، کلاله خاور، ۱۳۳۵-۱۳۳۷، تالیف دوره کامل ریاضیات دبیرستانی و کتابهای مسائل مربوط به آن(با همکاری آقایان امامی، ازگمی، بهنیا، شیخ رضایی)؛ انتشارات علمی و سپس امیر کبیر، در فاصله سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۴، تالیف. ریاضیات ۵ سال اول دبیرستان، و ۳ سال راهنمایی تحصیلی (با همکاری آقای شمس‌آوری)، سال‌های ۱۳۴۵-۱۳۵۱، تالیف جبر سال سوم رشته ریاضی فیزیک (با همکاری آقای امامی)، ۱۳۵۲، تالیف.